Zorgvuldigheidsbias

Zorgvuldigheidsbias is een term uit de cognitieve wetenschappen die verwijst naar een tendens om bij oordelen en beslissingen extra voorzichtig te zijn. Personen met deze bias geven vaak conservatievere schattingen, verhogen de drempels voor acceptatie van bewijs en vertragen besluiten om fouten te voorkomen. Hierdoor kunnen conclusies, voorspellingen of besluiten systematisch te voorzichtig uitvallen ten opzichte van wat objectieve gegevens zouden suggereren. De bias kan voortkomen uit de wens om missers te vermijden, uit een gevoel van aansprakelijkheid in professionele omgevingen, of uit cognitieve last en complexiteit die extra controles noodzakelijk maken.

Contexten waarin zorgvuldigheidsbias kan spelen zijn onder meer eselectie en interpretatie van onderzoeksresultaten, klinische besluitvorming, beleidsadviezen, rechtspraak en financiële besluitvorming. In wetenschappelijke domains kan de bias leiden tot grotere eisen aan bewijs, bijv. voor het publiceren van resultaten, wat mogelijk bijdraagt aan het weigeren van studies met marginaal significante bevindingen. In de geneeskunde kan zij resulteren in overmatig testen of terughoudendheid bij het bevestigen van nieuwe behandelingen. In juridisch en bestuurskader kan voorzichtigheid leiden tot strengere bewijslast en meer zorgvuldigheidsprotocollen.

Relaties met andere biases zijn onder meer conservatisme bias en risicobedreiging. De term zorgvuldigheidsbias wordt niet universeel erkend als aparte categorie in alle lijsten van cognitieve biases, en sommigen plaatsen soortgelijke verschijnselen onder bestaande categorieën zoals conservatisme of conservatieve priors in probabilistische redenering. Meet- en mitigatiekaders onderzoeken doorgaans calibratieoefeningen, preregistratie, gestandaardiseerde besluitvormingsprotocollen, en onafhankelijke of gegroepeerde oordeelsvorming om overmatige voorzichtigheid te beperken.