Treinbesturing

Treinbesturing is het geheel van systemen en processen waarmee het beweging en gedrag van treinen wordt gereguleerd en gecontroleerd. Het omvat zowel hardware op het spoor als on-board apparatuur in de trein, evenals de centrale organisatie die het treinverkeer gecoördineerd.

Het doel van treinbesturing is veiligheid, betrouwbaarheid en efficiëntie. Belangrijke functies zijn botsings- en ontsporingsbeveiliging, snelheid- en afstandsbewaking, routekeuze en signaalgeleiding, en de coördinatie van treinen op een enkel traject of netwerk.

De architectuur bestaat uit drie lagen: spoorinfrastructuur met spoorwegsystemen (spoorwegbeveiliging en signalisering), on-board systemen in de trein (cab-signaleringsfuncties, snelheid en afstandslimieten) en de centrale verkeersleiding of controlecentrum (CTC/RTC) die het verkeer regelt. Communicatie tussen deze lagen gebeurt via vaste of draadloze netwerken.

Belangrijke technologieën zijn onder meer vaste bloksignalisering (of bewegende blokken), automatische treinbeveiliging (ATP) en automatische treinbesturing (ATC). Op internationaal niveau is ETCS onderdeel van ERTMS en vervangt veel traditionele signalisering; in andere regio's bestaan vergelijkbare systemen zoals PTC in Noord-Amerika. Deze systemen zorgen ervoor dat treinen automatisch stoppen of snelheid reduceren als de veiligheidsafstand of route niet klopt.

Veiligheid en regelgeving spelen een centrale rol: systemen zijn ontworpen volgens veiligheidsnormen en worden gevalideerd via veiligheidsanalyses en certificering. Redundantie, fail-safe werking en regelmatig onderhoud zijn vereist.

Ontwikkelingen omvatten digitalisering, remote controle en automatisering van activiteiten met toenemende interoperabiliteit tussen systemen. Automatische treinbesturing en GoA-niveaus van automatisering nemen toe in sommige netwerken, terwijl cybersecurity en onderhoud van complexe systemen essentieel blijven.