treinbeveiliging

Treinbeveiliging is een verzamelnaam voor systemen die het treinverkeer beschermen door bewegingen te bewaken en in te grijpen wanneer dat nodig is. Het doel is botsingen en foutief doorrijden bij signalen te voorkomen en zo de veiligheid van reizigers en personeel te waarborgen. De systemen richten zich op snelheid, positie en naleving van verkeersregels en kunnen bestuurders waarschuwen en, indien vereist, automatisch remmen.

De werking berust op twee kerncomponenten: boordapparatuur aan boord van de trein en signaal- en trackside-equipement langs het spoor. Het boordapparaat krijgt informatie over toegestane snelheid en toestand van de beveiliging en kan, wanneer nodig, waarschuwen of remmen. Trackside-signalen leveren de benodigde gegevens en communicatie, zodat de trein continu beschermingsinformatie heeft tijdens zijn beweging. Afhankelijk van het systeem kan de bescherming zowel elektro-mechanisch als elektronisch zijn en soms ook gebruikmaken van radio- of balistechnologie.

Typen systemen variëren per land en periode. In Nederland was lange tijd het automatische treinbeveiligingssysteem ATB de standaard, vooral op oudere banen. Met de invoering van ETCS (European Train Control System) wordt op veel lijnen steeds meer Europees gestandaardiseerde beveiliging toegepast of voorbereid voor migratie. Binnen ETCS bestaan niveaus 1 en 2 (en in beperkte gevallen niveau 3), met onderscheidende manieren van signaaloverdracht en snelheidstoezicht. Naast ATB en ETCS bestaan er migraties en hybride oplossingen zoals ATB-NG (Nieuwe Generatie) die voorbereidende stappen richting ETCS ondersteunen.

Veiligheid en regelgeving: treinbeveiliging valt onder Europese normen en veiligheidslevenscycli, zoals EN-normen voor RAMS (Reliability, Availability, Maintainability, Safety). Onderhoud, testen en certificatie zijn vereist om interoperabiliteit en betrouwbaarheid te garanderen.