Superioriteit

Superioriteit is een concept dat verwijst naar de toestand of het kenmerk waarbij iets of iemand als beter, hoger in rang of kwaliteit wordt beschouwd ten opzichte van vergelijkbare opties. De term is afgeleid van het Latijnse superior, 'boven'. In het dagelijks taalgebruik duidt superioriteit op een relatieve voorsprong of superieure eigenschappen ten opzichte van alternatieven.

In wetenschappelijke en praktische contexten wordt de term gebruikt bij evaluaties en vergelijkingen. Zo kan een product als superieur worden aangemerkt op basis van betrouwbaarheid, prestaties of prijs-kwaliteitverhouding; een behandelmethode kan superieure resultaten opleveren; een algoritme kan een hogere nauwkeurigheid geven dan een alternatief.

Sociaal en ethisch gezien roept superioriteit vragen op over macht, legitimiteit en gelijkwaardigheid. Het idee kan leiden tot vooroordelen, hegemonie of uitsluiting wanneer bepaalde groepen of opvattingen systematisch als superieur worden gepositioneerd. In de psychologie bestaat het concept 'superioriteitscomplex', een aanduiding voor de neiging om eigenwaarde te beschermen door anderen minder te maken; tegengesteld is het 'inferioriteitscomplex'.

In de biologie en ecologie verwijst men meestal niet naar 'superioriteit' als een objectief kenmerk, maar naar relatieve fitness of dominantie afhankelijk van milieu en criteria.

Kritisch onderzoek wijst erop dat de betekenis van superioriteit sterk afhangt van de gebruikte criteria en context. Het begrip kan misleidend zijn als het wordt losgemaakt van de relevante vergelijking of norm.

Zie ook: superior, dominantie, superioriteitsdenken, etnische superioriteit.