Sterfteervaring

Sterfteervaring is een term die gebruikt wordt om de subjectieve ervaringen te beschrijven die mensen rapporteren wanneer zij zich dicht bij de dood bevinden of nadat zij een levensbedreigende gebeurtenis hebben meegemaakt. Het begrip overlapt met nabij-de-dood-ervaring (NDE) en wordt in verschillende disciplines onderzocht, waaronder geneeskunde, psychologie en religiewetenschappen.

Typische elementen die in beschrijvingen voorkomen zijn onder meer een gevoel van loskomen van het lichaamsbewustzijn (uitwaarts of buiten het lichaam), het door een tunnel bewegen, het waarnemen van een heldere, vaak intensieve lichtverschijning, ontmoetingen met andere wezens of geliefden, een levensrecensie en een gevoel van kalmte of vrede. Niet iedereen ervaart alle onderdelen en de inhoud kan sterk cultureel bepaald zijn.

Prevalentie varieert sterk afhankelijk van de populatie en de definities. Bij patiënten die reanimatie ondergingen wordt vaak een NDE-gerapporteerde frequentie genoemd tussen circa 9 en 18 procent; bij bredere populaties is het gevarieerd en vaak lager, afhankelijk van de onderzoeksmethode.

Oorzaken en verklaringen zijn verdeeld in fysiologisch, psychologisch en cultureel-interpretatief. Fysiologische opvattingen wijzen op hypoxie, hypercapnie, endorfine- en neurotransmitterische verschuivingen. Psychologische modellen verwijzen naar dissociatie, geheugenvorming en cognitieve verwerking van stress. Culturele en persoonlijke verwachtingen spelen een rol bij de vorm en betekenisgeving van ervaringen.

Implicaties voor zorg en onderzoek omvatten erkenning van NDE als mogelijk onderdeel van de beleving bij ernstige ziekte, impact op zingeving en rouw, en aandacht voor hoe zorgprofessionals met dergelijke ervaringen omgaan. Interpretatie blijft onderwerp van debat en studie.