Snelvriezen

Snelvriezen, ook wel rapid freezing genoemd, is een invriesproces waarbij producten snel worden ondergedompeld of blootgesteld aan zeer koude omstandigheden om tot een temperatuur van ongeveer -18°C of lager te komen, meestal sneller dan bij gangbaar diepvriezen. Het doel is om de vorming van kleine ijskristallen te bevorderen, zodat celstructuren zo min mogelijk beschadigd raken en de kwaliteit na ontdooien behouden blijft.

Er zijn verschillende methoden voor snelvriezen. Bij blast freezing wordt een product in een kamer blootgesteld aan een krachtige, koude luchtstroom, vaak bij -30°C tot -40°C. Cryogene invriezing gebruikt vloeibaar stikstof of CO2 als koelmiddel en levert uiterst snelle afkoeling, wat vooral nuttig is voor individueel bevroren (IQF) stukken zoals visfilets of fruit. Plaat- of contactinvriers beperken de temperatuur door direct contact met een koude plaat of band. IQF verwijst naar het afzonderlijk invriezen van elk stuk, waardoor ze later gemakkelijk los van elkaar te hanteren zijn.

De snelle daling van temperatuur voorkomt de vorming van grote ijskristallen, waardoor cellen minder beschadigd raken. Dit leidt tot betere textuur, smaak en voedingswaarde na ontdooiing, minder vochtverlies en minder kwaliteitsverlies tijdens opslag. Snelvriezen wordt veel toegepast in de voedingsindustrie (vis, vlees, fruit, groenten, kant-en-klare maaltijden) en in laboratorium- en biomedische contexten voor het bewaren van monsters.

Nadelen zijn de hogere investerings- en exploitatiekosten voor gespecialiseerde apparatuur, energiebehoefte en onderhoud. Ook vergt het proces zorgvuldige planning rondom verpakking en hygiëne om vriesbrand en kruisbesmetting te voorkomen.