Rivierblindheid

Rivierblindheid is de benaming voor een chronische parasitaire aandoening veroorzaakt door de worm Onchocerca volvulus. De ziekte wordt vooral bekend door huidklachten en het risico op ernstige oogbeschadiging, die kan leiden tot blindheid. Rivierblindheid komt voornamelijk voor in landelijke gebieden langs rivieren in delen van sub-Sahara Afrika, maar ook in sommige regio’s van Latijns Amerika en Yemen.

Overdracht vindt plaats via de steek van de kopvliegSimulium, die in snel stromende rivieren en nabij waterlopen voorkomt. Volwassen wormen leven in nodulen onder de huid en produceren microfilariae die door het lichaam migreren, vooral naar de huid en het oog. Dit veroorzaakt intense jeuk, huidveranderingen en ontstekingen, en bij ooginfecties schade aan de kornea en andere structuren kan leiden tot blindheid.

Diagnose kan gebaseerd zijn op klinische verschijnselen, detectie van microfilariae in huidafsnedes, serologische tests en oogonderzoek. De behandeling bestaat uit antiwormmiddelen, met ivermectine als methode van massale behandeling in veel programma’s. Ivermectine verlicht symptomen en vermindert transmisie. In sommige situaties wordt doxycycline voorgeschreven om Wolbachia-bacteriën die als endosymbionten bij Onchocerca volvulus leven te bestrijden; dit kan de levensvatbaarheid van de worms beïnvloeden. Daarnaast kunnen vectorcontrole en milieu-interventies, zoals larvicidebehandeling van rivieren, de verspreiding verminderen.

Preventie richt zich op regelmatige toediening van ivermectine aan hele gemeenschappen, het vermijden van muggenbeten en het dragen van beschermende kleding. De wereldwijde aanpak van rivierblindheid valt onder programma’s voor neglected tropical diseases, met doelstellingen voor eliminatie in getroffen gebieden. Het ziektebeeld kan leiden tot langdurige invaliditeit en sociale stigmatisering, waardoor economische en maatschappelijke impact aanzienlijk kan zijn.