Prolixiteit

Prolixiteit is een rhetorische en stilistische eigenschap waarbij meer woorden worden gebruikt dan noodzakelijk is om een betekenis over te brengen. De term is afgeleid van het Latijnse prolixus, dat “verstrekt” of “uitgerekt” betekent, en wordt in het Nederlands gebruikt om langdradige, omwegen makende of redundante uitdrukkingen aan te duiden.

Prolixiteit kan in alle vormen van schrift voorkomen, maar komt vaak voor in bureaucratische, juridische, academische en vertaalde teksten. Typische kenmerken zijn lange zinnen, geneste bijwoorden en bijzinnen, nominalisaties en herhaling van hetzelfde idee in verschillende bewoordingen. Hoewel uitgebreidheid soms bedoeld is om precisie te suggereren, leidt prolixiteit er vaker toe dat de boodschap minder helder wordt.

De gevolgen zijn onder meer verminderde leesbaarheid en tragere communicatie: lezers verliezen mogelijk het spoor van hoofdpunten, interpreteren details anders of raken uitgesproken in de tekst. In sommige contexten kan een zekere formeel of voorwaardelijk taalgebruik gepast zijn, maar overtollige prolixiteit werkt doorgaans contraproductief.

Oplossingen bestaan uit gericht redigeren en stilistisch bewuste keuzes. Enkele effectieve maatregelen zijn kortere zinnen, het verwijderen van redundantie, nominalisaties terugbrengen naar werkwoorden, kiezen voor de actieve vorm en ervoor zorgen dat elk woord een doel heeft. Leestuchtigheidsbeoordelingen en stijlrichtlijnen kunnen prolixiteit helpen detecteren tijdens revisie en bevorderen helder en doelmatig schrijven.