Plaqueruptuur

Plaqueruptuur verwijst naar ruptuur van een atherosclerotische plaque in een slagader, meestal in de coronairvaten of hersenvaten. Bij ruptuur komt het onderliggende lipide- en necrose-inhoud van de plaque bloot te liggen, wat tumorachtige trombusvorming kan veroorzaken. Een trombus kan het getroffen vat volledig of gedeeltelijk afsluiten, of er loskomen en elders emboliseren. Plaqueruptuur is een belangrijke mechanistische oorzaak van een acuut coronair syndroom en van ischemische beroerte, afhankelijk van de locatie.

Oorzaken en risicofactoren zijn onder meer onstabiele plaques met een dun fibrokapsel en een groot lipidisch kern, die gevoelig zijn voor ontstekingsactiviteit. Risicofactoren zijn onder andere hyperlipidemie, hypertensie, roken, diabetes, obesitas en ouderdom, evenals een familiegeschiedenis. Lichamelijke stress en vasospasmen kunnen ook een ruptuur uitlokken.

Klinische presentatie en diagnostiek hangen af van de locatie. Bij coronair vaatruptuur is plotselinge pijn op de borst, kortademigheid en zweten gangbaar; ECG kan ST-elevaties of -depressies tonen en troponine kan stijgen. Bevestiging gebeurt via coronairangiografie, die occlusie of trombus laat zien en de weg naar revascularisatie bepaalt. Bij ruptuur in cerebrale vaten ontstaan acute neurologische symptomen; beeldvorming zoals CT- of MRI-angiografie ondersteunt de diagnose.

Behandeling en preventie richten zich op snelle vermindering van ischemie en voorkomen van herhaling. Bij ACS is snelle reperfusietherapie mogelijk via percutane coronaire interventie of trombolyse, aangevuld met antitrombotische therapie (aspirine en P2Y12-remmer) en soms anticoagulantia. Statines, bloeddruk- en glucosecontrole, en aanpassing van risicofactoren zijn essentieel. Preventie berust op leefstijl, lipidenverlaging en langdurige risicofactorbeheersing.