Overheidsministeries

Overheidsministeries zijn de belangrijkste organen van het beleid van de centrale overheid in veel landen. Ze vormen de uitvoerende macht en zijn verantwoordelijk voor een bepaald beleidsgebied, zoals financiën, buitenlandse relaties, onderwijs of volksgezondheid. Een ministerie wordt geleid door een minister, vaak ondersteund door een staatssecretaris of secretaris-generaal, en door een ambtelijk apparaat dat het beleidswerk uitvoert.

De belangrijkste taken van ministeries zijn het ontwikkelen van beleid en wetten, het uitwerken van regelgeving, het beheren van de publieke dienstverlening en het opstellen en uitvoeren van de raming en begroting voor het eigen beleidsveld. Ze adviseren de regering, coördineren met andere ministeries en rapporteren periodiek aan het parlement of aan de regering.

Structuur en personeel: ministeries bestaan uit diverse afdelingen of directoraten-generaal, aangestuurd door een secretaris-generaal of een vergelijkbaar topambtenaar, met de minister die het politieke gezicht vormt. Het ambtelijk apparaat levert beleidsadviezen, beheert programma's en houdt toezicht op agentschappen en de uitvoering van regelgeving en projecten.

Verantwoording en samenwerking: ministeries zijn verantwoording schuldig aan het parlement en opereren in kabinetverband. Zij nemen deel aan begrotings- en beleidsdebatten, leveren statistische en beleidsmatige informatie aan de volksvertegenwoordiging en werken samen met andere ministeries bij cross-sectorale vraagstukken en uitvoering op nationaal en soms internationaal niveau.

Variatie tussen landen: in veel rechtsstelsels zijn ministeries portefeuilles met termen als departementen; in federale staten bestaan commissies of deelministers en de bevoegdheden kunnen tussen federaal en subnationaal niveau verdeeld zijn. In de Verenigde Staten heet dit vaak een department. Soms worden ministeries samengevoegd of opgesplitst als beleidsprioriteiten wijzigen.

Historisch en functioneel: ministeries ontstaan uit de behoefte aan gespecialiseerde bestuurskunde en beleidsuitvoering; zij hebben zich ontwikkeld door fusie- en reorganisatiegolven om efficiëntie, verantwoording en nationale coördinatie te verbeteren.