Oppervlaktevormen

Oppervlaktevormen, in geografische termen ook wel reliëf genoemd, zijn de zichtbare vormen van het aardoppervlak die het landschap karakteriseren. Ze ontstaan door een samenspel van endogene krachten die in de aardlagen werken en exogene krachten die het oppervlak afslijpen en opnieuw vormen. De combinatie van deze processen bepaalt welke vormen men ziet in een landschap.

Endogene processen omvatten plaattectoniek, vulkanisme en isostatische aanpassingen. Die krachten tillen, buigen of scheiden gesteente en leiden tot de vorming van bergen, bergketens, hooglanden en plateaus. Exogene processen bestaan uit verwering, erosie, transport en afzetting door water, wind en ijs. Door deze krachten wordt het reliëf gestructureerd met dalen, kliffen, rivierlopen en kustlandschappen, terwijl zand- en grindafzettingen duinen en andere sedimentaire afzettingen vormen.

Op grotere schaal onderscheiden we vaak bergachtige landschappen, hoogvlaktes en kust- of delta-landschappen; op kleinere schaal komen heuvelruggen, heuvels, kloven en duinen voor. Lokale factoren zoals klimaat, gesteentesamenstelling en waterregime zorgen voor regionale variatie.

De studie van oppervlaktevormen vindt plaats in de aardwetenschappen en ruimtelijke planning, met hulpmiddelen als topografische kaarten, digitale hoogtemodellen (DEM) en remote sensing. Infrastructuur, waterbeheer, natuurrisicoanalyse en landgebruikplanning hangen af van een goed begrip van het reliëf.