Nierkanker

Nierkanker verwijst naar kwaadaardige tumoren die in de nier(nen) ontstaan. De grootste groep bestaat uit renaalcelcarcinoom (RCC), gevolgd door tumoren van het nierbekken (urotelaire of overgangsepitheelcarcinoom). Andere zeldzame typen komen voor, zoals onconcerte tumoren in de nier en sarcomen. Nierkanker treft meestal volwassenen en komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Risicofactoren voor nierkanker zijn onder meer roken, overgewicht, hoge bloeddruk en langdurige dialyse bij end-stage nierziekte. Bepaalde erfelijke aandoeningen spelen ook een rol, zoals het von Hippel-Lindau-syndroom, erfelijke papillaire RCC, en andere zeldzame erfelijke ziekten. Een familiaire geschiedenis kan het risico verhogen.

Symptomen zijn vaak afwezig in de vroege stadia; bij presentatie kunnen bloed in de urine (hematurie), flank- of rugpijn, een voelbare buik- of flankknobbel en, bij gevorderde ziekte, algemene klachten zoals gewichtsverlies en vermoeidheid voorkomen. De diagnose wordt meestal bevestigd met beeldvorming, zoals een CT- of MRI-scan van de buik. Urineonderzoek en bloedtests kunnen aanvullende informatie geven; een nierbiopt wordt niet altijd noodzakelijk gesteld, afhankelijk van de verdenking en het stadium.

Behandeling hangt af van het stadium en de functie van de nieren. Bij lokaal stadium is chirurgie de hoeksteen: partiële nefrectomie (nefron-sparende operatie) of radicale nefrectomie. Kleinere tumoren kunnen ook worden behandeld met ablatie. Bij gevorderde of metastatische nierkanker komen systemische therapieën in beeld, zoals gerichte therapieën (VEGF- of mTOR-remmers) en immunotherapie. Radiotherapie speelt een beperkt direkte rol, meestal voor palliatieve doeleinden of symptomatische metastasen.

Prognose hangt sterk af van het stadium bij diagnose. Lokale ziekte heeft betere overlevingskansen dan uitgezaaide aandoeningen. Nazorg en follow-up zijn gericht op detectie van recidief en behoud van nierfunctie.