Nichepartitie

Nichepartitie, ook wel niche partitioning genoemd, is het proces waarbij soorten die in hetzelfde gebied voorkomen hun hulpbronnen op verschillende manieren benutten zodat ze elkaar minder beconcureren. Hierdoor kunnen meerdere soorten naast elkaar bestaan ondanks beperkte beschikbaarheid van voedsel, ruimte en andere hulpbronnen. Het concept onderscheidt het fundamentele niche (het potentieel scala aan omgevingsomstandigheden en hulpbronnen dat een soort zou kunnen gebruiken) van het gerealiseerde niche (wat een soort daadwerkelijk benut onder de aanwezigheid van concurrentie).

De mechanismen van nichepartitie omvatten ruimtelijke partitionering (verschillen in microhabitats of ruimtelijke locatie), temporele partitionering (verschillende tijden van activiteit of voedselopname), en resource partitioning (verschillende soorten voedsel, of voedsel van verschillende grootte of op verschillende tijden toegankelijk). Morfologische en gedragsmatige aanpassingen maken specifieke bronnen toegankelijker voor bepaalde soorten, wat verder bijdraagt aan een betere coëxistentie.

Voorbeelden zijn onder meer darwinvinken op de Galapagos, die variaties in snavelvorm en grootte vertonen die samenhangen met verschillende voedselbronnen; cichliden in Oost-Afrikaanse meren die diverse niches verkennen zoals verschillende voedselsoorten en waterdieptes; en bosvogels die foerageren op verschillende delen van bomen of op verschillende hoogtes. Dergelijke patronen komen ook voor bij herbivoren die verschillende delen van planten benutten of bij insecten die op verschillende tijdstippen actief zijn.

Significantie: nichepartitie is cruciaal voor coexistence en biodiversiteit, beïnvloedt de structuur van voedselnetwerken en de functies van ecosystemen. Bij verstoringen kunnen niches verschuiven en zo de gemeenschapsopbouw veranderen. Onderzoeksmethoden omvatten veldobservaties, analyse van dieet (bijv. kropinhoud of feces) en isotopenanalyse, evenals multivariate nicheschaalanalyses.