Limitatiefactoren

Limitatiefactoren zijn een verzamelterm voor factoren die de groei, overleving of verspreiding van organismen, populaties of processen beperken. In de ecologie en biologie kunnen dit zowel biotische factoren (predatie, ziekte, concurrentie) als abiotische factoren (temperatuur, neerslag, beschikbaarheid van water of voedsel, licht, ruimte) zijn. Een factor hoeft niet op zichzelf beperkend te zijn: meerdere factoren kunnen tegelijk de omvang van een populatie bepalen. Het bestaan van limiterende factoren leidt vaak tot een draagkracht van een gebied, waarbij de populatie groeit tot een niveau waarop de meest beperkende factor zó aanwezig is dat verdere groei beperkt wordt.

Limitatiefactoren hangen af van soort, seizoen en locatie. Een klassieke relatie is de wet van de minimum van Liebig: de groei wordt bepaald door de factor die het minst aanwezig is ten opzichte van de behoefte. Bij planten is licht of nutriënten vaak leidend; bij dieren kunnen voedsel, habitats, voortplantingsruimte of predatie de omvang bepalen; bij micro-organismen spelen factoren als temperatuur, zuurstof en nutriënten een cruciale rol.

In toegepaste contexten zijn limiterende factoren relevant voor natuurbeheer, landbouw en ecologische modellering. Door het veranderen van de beschikbaarheid van bronnen of interacties kan de groei of verdeling van populaties beïnvloed worden. Hoewel de term vooral in ecologie wordt gebruikt, is het idee van limiterende factoren ook toepasbaar in andere vakgebieden waar processen door beperkende omstandigheden worden gestuurd.