limiterende

Limiterende is een bijvoeglijk naamwoord uit het Nederlands dat betekent beperkend of begrenzend. In veel vakgebieden wordt het gebruikt in uitdrukkingen als limiterende factor of limiterende stof, waarmee een element wordt aangeduid dat een proces of resultaat sterk beperkt of bepaalt.

In de biologie en ecologie verwijst limiterende factoren naar omgevingscondities of hulpbronnen die de groei, overleving of verspreiding van organismen beperken. Voorbeelden zijn schaarste aan water, licht, voedingsstoffen of ruimte, maar ook predatie en ziekte. Een kernprincipe is Liebig’s wet van het minimum: de groei wordt bepaald door de minst beschikbare essentiële hulpbron, niet door de totale overvloed aan bronnen. Factoren kunnen afhankelijk van populatiedichtheid (dichtheidsafhankelijk) of onafhankelijk van die dichtheid optreden (dichtheids-onafhankelijk).

In chemie beschrijft limiterende reagens het reagent dat als eerste volledig opgaat in een reactie, en daardoor de maximale hoeveelheid product bepaalt. Bij de reactie A + 2B → C, met 3 mol A en 10 mol B, kan maximaal 3 mol C gevormd worden omdat A limiterend is; B is in overschot. Het begrip is essentieel bij het uitvoeren van stoichiometrische berekeningen en conversie-analyses.

In voeding en fysiologie kan een limiterende aminozuur het essentiële aminozuur zijn dat in een voedingsmiddel of dieet het minst beschikbaar is in verhouding tot de behoefte, waardoor eiwitsynthese beperkt wordt. Grondstoffen zoals granen kunnen bijvoorbeeld beperkte hoeveelheden van een specifiek aminozuur bevatten, waardoor de totale eiwitkwaliteit beïnvloed wordt.

Andere velden spreken ook wel van limiterende factoren die prestaties, productie of efficiëntie beïnvloeden, en benadrukken daarmee het belang van het identificeren van de beperkende element in een systeem.