IPwetgeving

IPwetgeving is het geheel van regels dat intellectuele eigendom beschermt. Het doel is innovatie en creativiteit te stimuleren door makers exclusieve rechten te geven op hun werk, terwijl maatschappelijke toegang tot kennis en cultuur op langere termijn wordt gewaarborgd. De regels variëren per rechtsgebied en jurisdictie, maar delen vaak het principe van een evenwicht tussen beloning voor de maker en publiek belang.

Belangrijke rechtsgebieden zijn onder meer auteursrecht, octrooirecht, merkenrecht, databankrecht, modellenrecht en handelsgeheimen. Auteursrecht beschermt originele werken zoals literatuur, muziek en software. Het ontstaat automatisch bij de schepping en duurt doorgaans het leven van de maker plus 70 jaar. Octrooirecht beschermt technische uitvindingen en vereist een aanvraag; de bescherming bedraagt meestal 20 jaar vanaf de indiening, onder betaling van vergoedingen. Merkenrecht bescherming biedt aan tekens die goederen of diensten onderscheiden, en kan doorlopend worden verlengd via hernieuwingen van telkens 10 jaar. Databankrecht (sui generis) beschermt de investeringen in het verzamelen van databanken. Modellenrecht beschermt het uiterlijk van industriële ontwerpen tot doorgaans 25 jaar met vernieuwing. Handelsgeheimen beschermen vertrouwelijke bedrijfsinformatie zolang die geheim blijft en er sprake is van redelijke maatregelen om die geheimhouding te bewaren.

Internationaal en regionaal kader omvat onder meer verdragen als de Berner Conventie en TRIPS. Binnen de EU worden veel rechten geharmoniseerd; in Nederland vindt registratie en handhaving plaats via nationale instanties, vaak in samenwerking met Europese instellingen zoals EUIPO en EPO. Handhaving gebeurt via civiele procedures, administratieve stappen en, bij ernstige inbreuk, strafrechtelijke maatregelen. IPwetgeving streeft naar een evenwicht tussen de belangen van makers, bedrijven en het publiek.