IJzergebrek

IJzergebrek is de toestand waarbij het ijzergehalte in het lichaam onvoldoende is om aan de behoefte te voldoen. Bij veel mensen kan dit leiden tot ijzergebreksanemie, waarbij de aanmaak van hemoglobine in rode bloedcellen afneemt.

Oorzaken en risicofactoren zijn onvoldoende ijzerinname, verhoogde behoefte (bij groei, zwangerschap), en bloedverlies (maandelijkse menstruatiebloedingen). Ook verminderde opname door darmziekten of na maag-darmoperaties kan ijzergebrek veroorzaken.

Symptomen: vermoeidheid, bleekheid, kortademigheid bij inspanning, duizeligheid en hoofdpijn. Bij ernstige tekorten kunnen overige verschijnselen zoals geïrriteerdheid, koude rillingen, en nagel- en haarverandering voorkomen.

Diagnostiek: bloedonderzoek toont vaak microcytische, hypochrome cellen. Ferritine is de belangrijkste maat voor ijzerreserves; die is meestal laag, maar kan normaal of hoog zijn bij ontsteking. Serumijzer, transferrinesaturatie en CRP kunnen aanvullende informatie geven.

Behandeling: meestal orale ijzersuppletie (bijv. ferrosulfaat) gedurende enkele maanden tot ferritine en hemoglobine zijn genormaliseerd. Opname van ijzer is beter als het samen met vitamine C wordt ingenomen; bij bijwerkingen kan de dosis worden aangepast of intraveneus ijzer worden gegeven. Tegelijk wordt de onderliggende oorzaak behandeld.

Preventie: gevarieerde voeding met heem-ijzer uit vlees, gevogelte en vis; daarnaast non-heem ijzer uit planten. Vitamine C verhoogt de opname; beperk tegelijkertijd cafeïne of calcium. Koken in gietijzeren pannen kan ook helpen.

Epidemiologie en impact: ijzergebrek komt wereldwijd veel voor; vooral bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, zwangeren en jonge kinderen. Complicaties bij onbehandelde ijzergebrek zijn onder meer vermoeidheid, verminderde cognitieve en fysieke prestaties en in ernstige gevallen ijzergebreksanemie met hart- en longproblemen.