Gewichtingsmethode

Gewichtingsmethode is een algemene benadering om verschillende factoren te combineren tot een enkele maat door elk van de factoren een gewicht toe te kennen dat zijn relatieve belang of betrouwbaarheid weerspiegelt. De uiteindelijke maat wordt meestal berekend als een gewogen som of een gewogen gemiddelde.

Toepassingsgebieden: de methode vindt toepassing in statistiek en data-analyse bij het berekenen van gewogen gemiddelden; in demografie en enquêtetechnieken om representativiteit en ontwerp te corrigeren; in decision analysis en multi-criteria besluitvorming (MCDA) bij het samenvoegen van criteria via gewichten, bijvoorbeeld in het gewogen som-model of het gewogen product-model; en in econometrie en machine learning bij het bepalen van gewichten voor kenmerken of samples.

Bepaling en uitvoering: de stappen omvatten doorgaans het selecteren van de criteria of variabelen; het bepalen van de gewichten, wat subjectief kan zijn (deskundigenpeiling of Delphi-proces) of objectief (statistische methoden zoals inverse-variantie gewichten, entropie-gewichten, PCA- of regressie-ladingen); het normaliseren van de gewichten zodat ze optellen tot 1 (of 100); en het combineren van de genormaliseerde factoren met de gewichten. Ook wordt vaak een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd om te beoordelen hoe resultaten veranderen bij gangbare wijzigingen in de gewichten.

Voordelen en nadelen: voordelen zijn transparantie over de rol van elk criterium en de mogelijkheid om belangrijke factoren te benadrukken. Nadelen zijn onder andere de subjectieve aard van gekozen gewichten en de gevoeligheid van de uitkomst voor wijzigingen in de gewichten, wat interpretatie en robuustheid vereist.

Voorbeelden: in het onderwijs kan een eindcijfer een gewogen gemiddelde zijn van tentamens en opdrachten; in enquêtes worden bevelingsgewichten toegepast om responsart en ontwerp te compenseren; in meta-analyses worden studies gewogen naar hun precisie (inverse variantie).