Gegevensdiensten

Gegevensdiensten is een verzamelterm voor diensten die bedoeld zijn om data beschikbaar te stellen, te beheren en te leveren aan verschillende gebruikers en toepassingen. Ze omvatten het inwinnen en opslaan van data, data-integratie en –transformatie, kwaliteitsbeheer, metadata en governance. Gegevensdiensten kunnen door een organisatie intern worden aangeboden of als dienstverlening door externe partijen, oftewel data-as-a-service.

Belangrijke kenmerken zijn onder meer data provisioning, data-integratie over verschillende bronnen, en de levering van data via diverse kanalen zoals API’s, datafeeds of bulkbestanden. De betrouwbaarheid, beschikbaarheid en beveiliging van data spelen een centrale rol. Bij gegevensdiensten ligt veel nadruk op metadata en data governance, zodat gebruikers de herkomst, context en kwaliteit van data kunnen begrijpen en bewaken.

Leveringsmodellen en standaarden variëren, maar API-first is gangbaar, met protocollen als REST en GraphQL, en mogelijk streaming voor real-time data of batchverwerking voor grotere datasets. Veelgebruikte dataformaten zijn JSON, XML en CSV. Open data portals, partnernetwerken en data marketplaces zijn voorbeelden van manieren waarop gegevensdiensten waarde kunnen leveren aan derden, terwijl licenties en toegangsvoorwaarden bepalen wie wat mag gebruiken.

Toepassingsgebieden omvatten bedrijfsanalyse, besluitvorming, applicatie- en procesintegratie, en openbare sectorinitiatieven zoals open data portals. Voorbeelden in Nederland zijn open data platforms en statistische bronnen van overheidsdiensten (zoals CBS en KNMI), die via gegevensdiensten toegankelijk zijn. Uitdagingen omvatten privacy en compliance (AVG/GDPR), interoperabiliteit, data kwaliteit en provenance, evenals beveiliging en toegangsbeheer.