Gedragsproblematiek

Gedragsproblematiek is een verzamelterm voor aanhoudende en aanzienlijke gedragingen die afwijken van wat in een gegeven sociale context als passend wordt beschouwd en die het dagelijks functioneren van iemand of zijn omgeving bemoeilijken. Het kan optreden bij verschillende leeftijdsgroepen, maar komt het meest voor bij kinderen en jongeren, en minder vaak bij volwassenen. De problematiek uit zich vaak in gedragingen die een omgeving als lastig of risicovol ervaren, zoals conflicten op school, ontregelend of agressief gedrag, of terugtrekgedrag en somberheid.

Gedragsproblematiek wordt doorgaans onderverdeeld in externe en interne problematiek. Externe problematiek omvat bijvoorbeeld agressie, opstandigheid, driftbuien en ander storend gedrag. Interne problematiek omvat emotionele klachten zoals angst, depressie of sociaal terugtrekgedrag. Het is meestal het resultaat van een combinatie van factoren en vereist vaak een multidisciplinaire aanpak.

Beoordeling gebeurt door een combinatie van observaties, informatie van ouders, verzorgers en leerkrachten, en mogelijk vragenlijsten of diagnostische interviews. Een functionele analyse van de gedragingen helpt bij het begrijpen van wat de betrokkene ermee probeert te bereiken en welke omgeving of specifieke situaties de gedragingen uitlokken of versterken.

Oorzaken en risicofactoren zijn meervoudig: genetische en neurobiologische factoren, opvoeding en gezinssamenstelling, ervaringen van trauma of misbruik, en omgevingsfactoren zoals armoede of schoolstress. Behandeling omvat vaak gedrags- en cognitieve gedragstherapie, oudertraining (bijv. PMT), gezins- of systeemtherapie en schoolgerichte interventies; medicatie kan in bepaalde gevallen overwogen worden. Vroege interventie en samenwerking tussen huisartsen, jeugdzorg, school en gezin verbeteren de kans op positieve uitkomsten.