Gebergten

Gebergten zijn langgerekte verhogingen van de aardkorst die ontstaan door krachten in de aarde. De belangrijkste processen zijn tektonische bewegingen: bij botsingen of langs schuivende platen ontstaat opheffing en plooiing (plooiingsgebergten); breuken veroorzaken opheffing en vervorming (breukgebergten); vulkanische activiteit kan bergketens vormen langs vulkanische zones. Gebergten liggen meestal langs plaatgrenzen, maar ook intraplaats gebergten komen voor.

Het reliëf wordt sterk bepaald door erosie door water, wind en ijs. In hoge gebergten spelen gletsjers en permanente sneeuw een grote rol, terwijl lagere gebieden verschillende klimaten kennen. De biodiversiteit varieert met hoogte, met gespecialiseerde planten en dieren in hogere zones.

Gebergten leveren belangrijke watervoorziening door neerslag en smeltwater uit gletsjers, en vormen vaak natuurlijke barrière en transportknooppunten. Economisch zijn ze relevant voor landbouw in dalen, bosbouw, toerisme en resourcewinning. Ze hebben vaak een grote culturele betekenis en beïnvloeden woonsituaties en traditionele manieren van leven.

Voorbeelden van bekende gebergten zijn de Alpen in Europa, de Himalaya in Zuid-Azië, de Andes langs de westkust van Zuid-Amerika, de Rocky Mountains in Noord-Amerika, en het Atlasgebergte in Noord-Afrika.