Endotheelcellen

Endotheelcellen vormen de bekleding van de binnenoppervlakte van alle bloedvaten en het hart, en ook van de lymfevaten. Ze vormen een eenlaag cellen die het endotheel vormen en zo de rechtstreeks contactoppervlakte met bloed besturen.

Er bestaan verschillende typen endotheel, afhankelijk van doorgang en functie. Continu endothelium is de meest voorkomende vorm en biedt een relatief selectieve barrière. Fenestreerd endothelium bevat poriën en komt voor op organen met een hoge uitwisseling van stoffen, zoals de nier en de darmen. Discontinue (sinusoïdaal) endothelium vindt men in lever, milt en beenmerg, waar ruimere doorgang nodig is.

Belangrijke kenmerken van endotheelcellen zijn onder andere een dunne glycocalyxlaag en intercellulaire juncties (zoals adherens- en tight junctions) die de permeabiliteit regelen en de beweging van cellen mogelijk maken. Endotheellagen reageren op hemodynamische krachten zoals laminaire bloedstroom en spelen een sleutelrol in vasculaire tonus en doorlaatbaarheid.

Belangrijkste functies zijn onder meer: het vormen van een barrière tussen bloed en weefsel; regulatie van permeabiliteit voor vocht, oplosmiddelen en cellen; regulatie van vasomotoriek via afgifte van stikstofoxide (NO) en endotheline-1; het bevorderen of remmen van bloedstolling (waaronder prostacycline, thrombomoduline en tPA); en het faciliteren van immuunrespons en leukocytenbinding en migratie. Daarnaast spelen endotheelcellen een centrale rol in angiogenese en weefselreparatie.

Endotheeldisfunctie is kenmerkend voor vele aandoeningen, zoals atherosclerose, hypertensie en diabetes. Ostergelijke factoren zoals ontsteking, oxidatieve stress en hyperglykemie kunnen de endotheliale functies verstoren.