Eersteperspectief

Eersteperspectief is een term die in sommige Nederlandse bronnen wordt gebruikt om te verwijzen naar het vertelperspectief waarin de gebeurtenissen worden beschreven vanuit de ik-vorm of eerste persoon. Hoewel de gangbare aanduidingen in het Nederlands meestal “ik-perspectief” of “eerste persoon” zijn, komt de vorm “eersteperspectief” in sommige analyses voor als variatie of als conferentiepunt in theorieweergave.

Kenmerken van het eersteperspectief zijn onder meer een sterk subjectieve toon en directe toegankelijkheid van de verteller tot diens eigen ervaringen, gedachten en herinneringen. De kennis van de verteller is vaak beperkt tot wat hij of zij zelf heeft waargenomen of betekend, waardoor geheugenverval, interpretatie en biases een rol spelen. Het gebruik van interne monologen of directe uitingen aan de lezer of kijker zijn gangbaar, hoewel de uitvoering kan variëren van expliciete ik-vertellers tot impliciete eerste-perspectiefopnames in non-fictionele of autofictionele werelden.

Toepassingsgebieden omvatten literatuur, film en interactieve media. In romans en korte verhalen verschijnt het vaak als een ik-verteller die gebeurtenissen beschrijft vanuit een persoonlijke lens. In film kan het worden bereikt door voice-over of een subjectieve cameraperspectief. In videogames en andere interactieve media kan het eerste-perspectief zowel de speler als de protagonist centraal stellen, wat een directe betrokkenheid bevordert.

Het eersteperspectief bevordert betrokkenheid en begrip van de persoonlijke ervaring, maar kan tegelijk leiden tot beperkt perspectief en betrouwbaarheidsvragen vanwege de subjectieve oriëntatie. Zie ook ik-perspectief, eerste persoon en derde-perspectief.