Eerbaar

Eerbaar is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft dat iemand of iets waard is om gerespecteerd te worden, met een nadruk op integriteit, fatsoen en reputatie. Het kan worden toegepast op personen, handelingen en instellingen die voldoen aan breed aanvaarde normen van betrouwbaarheid en waardigheid. In taalgebruik drukt eerbaarheid vaak uit dat iets moreel of maatschappelijk aanvaardbaar is.

Etymologie en verwantschap: het woord is afgeleid van eer (het concept van honor en waardigheid) met het achtervoegsel -baar, vergelijkbaar met het Duitse ehrbar. De bijbehorende zelfstandig naamwoordvorm is eerbaarheid, en voorkomende tegenstellingen zijn oneerbaar of onfatsoenlijk.

Usage en nuance: eerbaar heeft meestal betrekking op publieke waardering en sociale normen, niet uitsluitend op waarheidsgetrouwheid. Het is gebruikelijk in zinnen als “een eerbaar beroep” of “een eerbaar bedrijf” om reputatie en verantwoorde praktijken aan te duiden. Vergeleken met eerlijk verwijst eerbaar minder strikt naar waarheid en integriteit in communicatie, en meer naar algemene fatsoen en betrouwbaarheid. Eervol ligt sterker in de literaire of morele lof en kan formeel of historisch getint zijn, terwijl oneerlijk of onfatsoenlijk de tegenovergestelde betekenis heeft.

Synoniemen en verwante termen zijn onder meer respectabel, gerenommeerd, beschaafd en fatsoenlijk. Eerbaar wordt in hedendaags gebruik vaak neutraal tot positief ingezet, afhankelijk van context en toon.

Zie ook: eerlijk, eervol, respectabiliteit.