Ecosysteemdiensten

Ecosysteemdiensten zijn de baten die mensen ontvangen uit ecosystemen. Deze baten kunnen materieel zijn, zoals voedsel, water, bouwmaterialen en medicinale planten, maar ook regulating, zoals klimaatregeling, waterafvoer, ziektepreventie, bestuiving en bodembescherming, en cultural-recreatieve waarden zoals ontspanning, inspiratie en toerisme. Een gangbare indeling verdeelt ecosysteemdiensten in provisioning (levering van directe producten), regulating (regeling van processen zoals hydrologie en klimaat), supporting (onderliggende functies zoals biodiversiteit en voeding van ecosysteemdiensten) en cultural services (niet-materiële waarden die mensen ontlenen aan omgevingen).

Historisch ontstonden de concepten uit de jaren negentig en zijn ze sindsdien breed toegepast in beleid en economie. De Millennium Ecosystem Assessment (2005) speelde een sleutelrol door ecosysteemdiensten te koppelen aan menselijke well-being en kwetsbaarheden bij veranderingen in ecosystemen. Sindsdien zijn methoden ontwikkeld om diensten te identificeren, te kwantificeren en te waarderen, onder meer via het concept van natuurbalans en de benadering van kosten-batenanalyses. Organisaties zoals CICES en initiatieven als The Economics of Ecosystems and Biodiversity (TEEB) dragen bij aan gestandaardiseerde classificaties en meetmethoden.

Voorbeelden per categorie zijn onder meer bestuiving door dieren (provisioning), koolstofopslag en waterbeheer (regulating), bodemvorming en behoud van biodiversiteit (supporting), evenals recreatie, toerisme en culturele erfgoed (cultural). Ecosysteemdiensten spelen een rol bij landgebruik, ruimtelijke planning, klimaatadaptatie en veerkracht van samenlevingen, door voordelen te koppelen aan duurzaam beheer van natuur en biodiversiteit.

Uitdagingen omvatten het meten en waarderen van niet-marktwaarden, het kiezen van geschikte schaalniveaus, en het afwegen van trade-offs tussen conflicterende diensten bij beleidsbeslissingen.