EUagentschappen

EUagentschappen, of Europese agentschappen, zijn onafhankelijke maar door de EU opgericht organisaties met een specifieke taak om beleid van de Europese Unie uit te voeren of te ondersteunen. Ze beschikken over een eigen juridische identiteit, een eigen begroting en personeel en functioneren naast de hoofdberoepen van de EU-instellingen zoals de Commissie, het Europees Parlement en de Raad. Hun werk is gericht op technische deskundigheid, toezicht en uitvoering van EU-wetgeving in concrete sectoren.

Er bestaan verschillende typen EU-agentschappen. Decentrale agentschappen worden opgericht bij verordening en krijgen een lange termijn mandaat, met een managementboard en vertegenwoordigers van lidstaten en de Commissie. Executieve agentschappen worden doorgaans gefinancierd door de EU-begroting en voeren specifieke taken uit onder sterk toezicht en duidelijke planning. Sommige agentschappen genieten een hoger niveau van onafhankelijkheid, vooral bij regulationele taken zoals toezicht op markten en normen.

De kerntaken van EU-agentschappen variëren per sector, maar omvatten doorgaans het leveren van wetenschappelijke en technische adviezen, gegevensverzameling en -monitoring, risicobeoordeling, normstelling, certificering, controles en handhaving, en het bevorderen van gelijke toepassing van EU-wetgeving in lidstaten. Ze spelen een cruciale rol bij crisisbeheer, veiligheid, consumentenbescherming en economische stabiliteit door expertise en gestandaardiseerde praktijken aan te bieden.

Agentschappen worden verantwoording verschuldigd aan EU-instellingen en toezichthouders zoals het Europees Parlement, de Raad en de Commissie, en zij worden gecontroleerd door de Europese Rekenkamer. Ze publiceren jaarlijks rapporten en werken volgens een vastgesteld werkprogramma. Bekende voorbeelden zijn EFSA (voedselveiligheid), EMA (geneesmiddelen), ECHA (chemicaliën), ENISA (cyberveiligheid), EEA (milieu), FRA (fundamentele rechten), ECDC (uitbraken van ziekten), ESMA/EBA/EIOPA (financiële toezicht), EMSA (scheepvaartveiligheid), ACER (energie), ERA (spoorwegverkeer) en EUIPO (handhaving van intellectueel eigendom).