Coaguleringsreactie

Coaguleringsreactie is een proces waarbij suspensies of oplossingen in een grotere, minder oplosbare structuur overgaan door afname van stabiliserende krachten tussen deeltjes. Het begrip wordt in verschillende vakgebieden gebruikt: in de chemie verwijst het vaak naar het samenklonteren van colloïden tot vlokken of een gel, terwijl in de biologie en geneeskunde de term vooral wordt gebruikt voor het stollingsproces van bloed.

In de chemie ontstaan coaguleringsreacties wanneer de stabiliteit van een colloïde wordt verminderd door veranderingen in de omgevingscondities, zoals een toename van ionsterkte of een wijziging in pH. Elektrische ladingen op de deeltjes zorgen voor afstoting; toevoeging van elektrolyten of bindende moleculen verzwakt deze afstoting en laat deeltjes samenklonteren. Coagulanten zoals aluminiumsalzen of ijzerzouten en polymeerproducten worden ingezet om vlokken te vormen die uit de suspensie kunnen worden verwijderd. Het proces kan verder worden gevolgd door flocculatie, waarbij grotere vlokken ontstaan door brugvorming tussen de coagulatieproducten.

In de fysiologie en geneeskunde betreft coaguleringsreactie meestal de bloedstolling. Hierbij werken bloedplaatjes samen met een complex stollingscascade-systeem bestaande uit intrinsieke en extrinsieke routes die leiden tot activatie van trombine en omzetting van fibrinogeen in fibrine. Het fibrine-netwerk stabiliseert een bloedstolsel; calciumionen en vitamine K zijn belangrijke cofactors. Deficiënties of anticoagulantia kunnen leiden tot een verhoogde bloedingsneiging of hypercoagulatie.

Toepassingen: in waterbehandeling wordt coaguleringsreactie gebruikt om partikels uit water te verwijderen; in de voedingsindustrie speelt coaguleringsreactie een rol bij kaas- en yoghurtproductie en andere textuurveranderingen.