Bloedgroepantigenen

Bloedgroepantigenen zijn moleculaire kenmerken op het oppervlak van rode bloedcellen die door het immuunsysteem herkend kunnen worden. Ze vormen de basis voor compatibiliteit bij bloedtransfusies, zwangerschap en sommige transplantaties. De belangrijkste systemen zijn ABO en RhD, maar ook vele andere systemen zoals Kell, Duffy, Kidd en MNS spelen een rol.

Het ABO-systeem bepaalt de hoofdtypen A, B, AB en O. A- en B-antigenen bevinden zich op de celmembraan naast de H-antigeen als voorloper. De genetische combinatie genotype AA of AO levert type A op, BB of BO levert type B, AB levert type AB en OO levert type O op. Anti-A en anti-B antistoffen komen meestal natuurlijk in het plasma voor en kunnen bij blootstelling aan harings- of voedseldragers aanzienlijk immunologische reacties veroorzaken. Het Rh-systeem gaat over het D-antigeen: aanwezigheid van D betekent Rh-positief, afwezigheid betekent Rh-negatief. Anti-D-antistoffen kunnen zich vormen na blootstelling en veroorzaken bij zwangerschap of transfusie risico’s op hemolyse.

Naast ABO en Rh bestaan er vele andere bloedgroepantigenen (bijv. Kell, Duffy, Kidd, MNS), die bij sommige personen tegen antigenen in bloedproducten kunnen reageren en daarmee transfusie- of transplantatiecompatibiliteit beïnvloeden. Een speciale zeldzame uitzondering is het Bombay- of hh- fenotype, waarbij men het H-antigeen op rode bloedcellen mist en anti-H-antistoffen heeft; dit vereist bloed van hh-donoren.

In de kliniek worden bloedgroepen bepaald met serologisch testen en crossmatching, en soms moleculaire typing. De kennis van bloedgroepantigenen is cruciaal voor veilige transfusies en begrip van allo-immuunresponsen tijdens zwangerschap.