zadenvorming

Zadenvorming is het biologische proces waarbij uit een bevruchte ovule een zaad ontstaat. Dit proces maakt deel uit van de voortplanting van zaadplanten en levert de zaden die fungeren als pleisterplaats voor embryo’s, voedselopslag en mogelijk bescherming tegen uitdroging. Zadenvorming vindt plaats bij zowel gymnospermen (naakte zaden) als angiospermen (bedektzadigen), maar verloopt bij beide groepen via verschillende kenmerken.

Bij angiospermen vindt zaadvorming plaats na bevruchting, waarbij twee bestuurlijke zaadcelletjes betrokken zijn in een proces dat dubbele bevruchting heet. Een spermatozoïde bevrucht de eicel om een embryo te vormen, terwijl de andere bij de centrale cel een triploïd endosperm oplevert dat als voedingsweefsel dient. Het zaad bestaat vervolgens uit een zaadvenster (testa) gevormd uit de vrouwelijke integumenten, een embryo en vaak endosperm. Gedurende de rijping verdroogt het zaad en hoopt het reserves op (zetmeel, oliën en eiwitten); dit proces wordt zaadvorming voltooid en gaat meestal gepaard met de vorming van een beschermende zaadkost.

Bij gymnospermen ontstaan zaden op kegels en zijn ze vaak minder sterk bedekt dan bij veel bedektzadigen. Het voedingsweefsel is doorgaans de haploïde vrouwelijke gametofyt en niet het endosperm zoals bij veel angiospermen.

Zadenvorming zorgt voor dispersie en overleving, doordat zaden lange tijd kunnen herstellen tot omstandigheden gunstig zijn voor kieming. De kieming vereist doorgaans water, geschikte temperatuur en soms verhardings- of stratificatieprocessen om de dormantie te verbreken.