welzijnsindexen

Welzijnsindexen zijn samengestelde maatstaven die beogen de algehele levenskwaliteit of het welbevinden van mensen, wijken of landen te meten. Ze combineren meerdere dimensies, waaronder subjectieve indicatoren (zoals ervaren geluk en tevredenheid) en objectieve factoren (zoals gezondheid, inkomen, onderwijs en leefomgeving), om een overzicht te geven van welzijn over tijd en plaats. Het doel is onderlinge vergelijking, monitoring van vooruitgang en ondersteuning van beleid en publieke discussie.

De methode omvat doorgaans selectie van dimensies en indicatoren, normalisatie en toekenning van gewichten, gevolgd door aggregatie tot een totaalscore. Er bestaan verschillende benaderingen wat betreft weging en berekening, waardoor indexen onderling kunnen verschillen in interpretatie en schaal. Uitdagingen zijn onder meer culturele bias, datakwaliteit en beschikbaarheid, onzekerheid in metingen, en de vraag hoe ongelijkheid binnen een samenleving wordt meegewogen.

Bekende welzijnsindexen zijn onder andere het OECD Better Life Index (elf dimensies zoals wonen, inkomen, werk, gezondheid, onderwijs, milieu en sociale samenhang); de Human Development Index (HDI), die gezondheid, onderwijs en inkomen combineert; en de World Happiness Report, dat landen ranglijst op basis van leefgevoel gemeten via een Cantril-ladder. Er bestaan ook milieugerichte of duurzaamheidsindices zoals de Happy Planet Index, die geluk combineert met ecologische voetafdruk en duurzaamheidscriteria.

Welzijnsindexen leveren nuttige vergelijkingen en beleidskader, maar hebben beperkingen: ze kunnen complex en abstract zijn, veralgemenen vaak intra-nationaal variatie, en afhankelijk van keuzes bij samenstelling en weging. Daarom functioneren ze het best als communicatiemiddel en monitor, aangevuld met dieperliggende indicatoren en regionaal geïnterpreteerde analyses.