volatiliteit

Volatiliteit is een statistische maatstaf voor hoe sterk de prijzen van een financieel instrument of de markten fluctueren over een bepaalde periode. In bredere zin duidt volatiliteit op variabiliteit in waarde of rendement. In financiële context is volatiliteit meestal een aanduiding voor het niveau van onzekerheid en wordt het gebruikt om risico te kwantificeren en opties te prijzen.

Meetmethoden: historische of gerealiseerde volatiliteit wordt berekend uit dagelijkse rendementen en uitgedrukt als een standaarddeviatie, vaak aangeduid met sigma (σ). Het wordt meestal op jaarbasis weergegeven door vermenigvuldiging met de wortel uit 252 handelsdagen. Implied volatility daarentegen is gebaseerd op de prijzen van opties en weerspiegelt de verwachting van toekomstige volatiliteit, zoals die door de markt wordt geprijsd.

Voorbeelden: de VIX-index meet de impliciete volatiliteit van de S&P 500 op ongeveer 30 dagen vooruit. Vergelijkbare volatiliteitsindices bestaan voor andere aandelenmarkten en activaklassen.

Oorzaken en kenmerken: volatiliteit kan worden aangewakkerd door economische aankondigingen, bedrijfsnieuws, beleidswijzigingen en renteontwikkelingen. Het patroon van volatiliteitsklustering houdt in dat periodes van hoge volatiliteit vaak gevolgd worden door korte periodes van relatieve rust, en kan leiden tot plotselinge prijsbewegingen.

Beperkingen en modellen: volatiliteit is een maatstaf voor risico, maar geeft geen richting aan de marktbeweging. Het gaat uit van bepaalde aannames over verdelingen en kan extreme gebeurtenissen onderschatten. Modellen zoals GARCH en stochastic volatility proberen variatie in volatiliteit zelf te verklaren en te voorspellen.

Toepassingen: volatiliteit is belangrijk bij risicobeheer, portefeuilleallocatie, optieprijzen en hedgingstrategieën, evenals bij stress tests en scenarioanalyses.

Andere betekenis: in chemie verwijst volatiliteit ook naar de neiging van een stof om te verdampen bij een bepaalde temperatuur.