vochtbalansen

Vochtbalansen verwijst naar de balans tussen vochtinname en vochtverlies gedurende een bepaalde periode. Een evenwichtige vochtbalans houdt in dat de totale hoeveelheid vocht in het lichaam grotendeels constant blijft, zodat het intracellulaire en extracellulaire compartiment optimaal vochtig blijven.

Vochtinname komt uit dranken, voedsel en metabolisch water. Vochtverlies vindt plaats via urine en feces, maar ook via ademhaling en verdamping via de huid (insensible verliezen). De nierfunctie speelt een centrale rol bij afvoer en behoud van water en opgeloste zouten, waardoor kleine veranderingen in balans grote gevolgen kunnen hebben.

De regulatie steunt op de nierfunctie en hormoonstelsels zoals antidiuretisch hormoon (ADH), het renine-angiotensine-aldosteronsysteem (RAAS) en natriuretische peptiden. ADH regelt waterreabsorptie in de nieren; aldosteron bevordert natrium- en waterretentie; RAAS en natriuretische peptiden dragen bij aan volumecontrole en natriumverlies afhankelijk van de situatie. Plasma-osmolaliteit is een belangrijke prikkel voor ADH.

Onbalans kan leiden tot hypovolemie (te weinig vocht) of hypervolemie (te veel vocht). Klinisch kan dit resulteren in uitdroging, edema, of elektrolietenstoornissen zoals hyponatriëmie of hypernatriëmie. Veranderingen komen vaker voor bij ouderen, bij nieraandoeningen, hartfalen, levercirrose en bij langdurige ziekte of opname. Vochtbalansmonitoring is in de kliniek essentieel om complicaties te voorkomen.

Beoordeling en monitoring omvatten het dagelijks registreren van vochtinname en urine-output, gewicht, bloeddruk, en klinische tekenen. Laboratoriumtests kunnen plasma-natrium, plasma-osmolaliteit en andere elektrolyten aangeven. Behandeling richt zich op het corrigeren van de balans door aanpassing van vochtinname en -restrictie, voeding, en medicatie zoals diuretica of intraveneuze vloeistoffen wanneer nodig.