vlakdruk

Vlakdruk, ook wel planografische druk genoemd, is een groep druktechnieken waarbij de afbeelding op een vlakke ondergrond blijft en zowel de afbeelding als de niet-afbeeldingsdelen zich op hetzelfde vlak bevinden. In vlakdruk werkt men met een interactie tussen inkt en water: de niet-afbeeldingsdelen worden nat gehouden en stoten de olieachtige inkt af, terwijl de beelddelen ink opnemen.

De bekendste vorm is lithografie (lithografie), uitgevonden eind achttiende eeuw door Alois Senefelder. Bij lithografie wordt een tekening met vetkrijt of grafiet op een glad oppervlak, meestal een steen of metaal, aangebracht. Het oppervlak wordt vervolgens chemisch behandeld zodat de vetafstotende tekening ink kan opnemen, terwijl water de niet-tekenende delen bevochtigt en afstoot. Door rolwerk en druk wordt de afbeelding op papier overgebracht. Lithografie is zowel artistiek als commercieel toegepast en kent vele technologische varianten, waaronder fotolithografie en digitale lithografie.

Een belangrijke verwante techniek is offsetdruk (offset lithografie), die vooral in commerciële en massale drukwerktoepassingen wordt gebruikt. Bij offsetdruk wordt de afbeelding op een vlakke plaat gecreëerd zoals bij lithografie, maar de inkt wordt eerst overgedragen op een rubberen blanket en vandaar op het papier. Deze stap vergroot de drukprecisie, sneller drukwerk en kostenefficiëntie bij grote oplagen.

Vlakdruk onderscheidt zich van andere drukmethoden zoals hoogdruk (reliefdruk, waarin de afbeelding hogere delen vormt) en diepdruk (diegelijke gravures, waarin de afbeelding in het oppervlak is ingesneden). Toepassingen van vlakdruk variëren van kunstzinnige prints tot commerciële kranten- en tijdschriftproductie.