urinealkalinermiddelen

Urinealkalinermiddelen zijn medicijnen die de urine alkalisch maken door verhoging van het bicarbonaat- en citraatiniveau. Voorbeelden zijn natriumbicarbonaat en kaliumcitraat; soms worden ook andere middelen gebruikt die de bicarbonatbalans beïnvloeden. Door metabole omzetting stijgt de urine-pH en vaak ook het plasma-pH. Deze middelen worden gekozen op basis van het type urinekristallen en de onderliggende stofwisseling.

Indicaties en doel: ze worden vooral ingezet bij stenen die profiteren van hogere urine-pH, zoals urinezuurstenen en cystinstenen, omdat alkaliniteit de oplosbaarheid vergroot en de kans op heropbouw verkleint. Bij calciumfosfaatstenen kan alkalinering het risico vergroten, waardoor deze middelen met voorzichtigheid worden gebruikt of vermeden. In alle gevallen gebeurt behandeling onder begeleiding, met aandacht voor factoren zoals nierfunctie, dieet en vochtinname.

Kanttekeningen: bij infecties met ureaseproducerende bacteriën (struvite) kan verhoogde urine-pH de bacteriële groei bevorderen en steenvorming versterken; infectiebehandeling heeft prioriteit. Alkalinatie is daarom meestal niet aangewezen bij dergelijke infecties en de behandeling dient afgestemd te zijn op de specifieke situatie en te worden gemonitord.

Bijwerkingen en contra-indicaties: natriumbicarbonaat kan hypertensie, oedeem en gastro-intestinale klachten veroorzaken; kaliumcitraat kan hyperkaliëmie geven; acetazolamide kan metabole alkalose, paresthesieën en dehydratie veroorzaken. Gebruik bij nierinsufficiëntie of stoornissen in elektrolyten vereist zorgvuldige monitoring en dosisaanpassing. Gelijktijdig gebruik met andere kalium- of natriumarme medicijnen moet worden beoordeeld.

Monitoring: behandelingen met urinealkalinermiddelen vereisen periodieke controle van urine-pH, elektrolyten en nierfunctie, naast evaluatie van stonevorming en inname plus dieetmaatregelen.