tubulointerstitiële

Tubulointerstitiële verwijst naar aandoeningen die de tubuli en de interstitiële ruimte van de nieren betreffen, in tegenstelling tot aandoeningen die primair de glomeruli aantasten. In deze ziekten is meestal sprake van ontsteking of fibrose in de interstitiële ruimte en/of in de tubuli, wat kan leiden tot verminderde nierfunctie.

Oorzaken en soorten

De termen omvatten zowel acute als chronische vormen van tubulointerstitiële nefritis (TIN). Acute TIN wordt vaak veroorzaakt door medicijngebruik (bijvoorbeeld bepaalde antibiotica, NSAID’s en PPI’s), infecties of auto-immuunziekten. Chronische TIN kan ontstaan door langdurige blootstelling aan toxische stoffen, terwijl auto-immuunaandoeningen zoals Sjögren-syndroom of systemische lupus erythematosus ook kunnen bijdragen. Andere oorzaken zijn reflux-gerelateerde nierziekten, ischemie en langdurige ontstekingsprocessen.

Klinische kenmerken

Acute tubulointerstitiële nefritis presenteert zich meestal met plotselinge, soms milde tot matige nierschade, koorts, huiduitslag en eosinofilie, evenals urinekenmerken zoals leukocyturie of eosinofiele casts. Bij chronische TIN kunnen polyurie en polydipsie, progressieve nierschade en symptomen van CKD op de voorgrond staan. De symptomen zijn vaak onduidelijker dan bij glomerulaire aandoeningen en medische geschiedenis van medicijngebruik is belangrijk.

Diagnose en behandeling

De diagnose berust op klinische geschiedenis, urinestudies, bloedtesten en beeldvorming; nierbiopt kan nodig zijn bij twijfel of bij aanzienlijke afwijkingen. Behandeling richt zich op het stoppen van de veroorzakende factor, ondersteuning van de nierfunctie en, in bepaalde gevallen, het gebruik van corticosteroïden bij inflammerende vormen. Behandeling van onderliggende oorzaken en monitoring van de nierfunctie zijn essentieel.

Prognose

Acute tubulointerstitiële nefritis kan bij tijdige verwijdering van de trigger vaak reversibel zijn. Chronische tubulointerstitiële nefritis kan leiden tot blijvende nierschade en CKD, vooral als fibrose zich ontwikkelt. Prognose hangt af van de oorzaak, de snelheid van diagnose en de respons op behandeling.