stralingsgevaar

Stralingsgevaar verwijst naar de potentiële gezondheidsschade die kan ontstaan door blootstelling aan straling. In de stralingsbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen ioniserende en niet-ioniserende straling. Ioniserende straling heeft genoeg energie om atomen te ioniseren en omvat alfa- en bèta-deeltjes, röntgenstraling, gammastraling en neutronen. Niet-ioniserende straling omvat radiogolven, microgolven, infrarood, zichtbaar licht en ultraviolet bij de niveaus waarmee mensen doorgaans worden blootgesteld.

Bronnen en blootstelling: natuurlijke achtergrondstraling (cosmisch en aardstraling); medische toepassingen (röntgenfoto’s, CT en radiotherapie); industriële niet-destructieve testen; kernenergie en de nucleaire sector; en elektromagnetische velden van consumentenapparatuur.

Gezondheidsimpact: de kans op schade hangt af van de soort straling, de dosis en de blootstellingsduur. Ioniserende straling kan DNA-schade veroorzaken waardoor het kankerrisico toeneemt en bij hoge doses directe weefselschade kan optreden. Niet-ioniserende straling kan voornamelijk leiden tot warmtegevoelens of fotochemische effecten bij hoge intensiteit; bij lage blootstelling is het gezondheidsrisico doorgaans beperkt.

Meting en normen: dosis wordt uitgedrukt in gray (Gy) voor de ontvangen dosis en in sievert (Sv) voor de biologische impact (equivalente en effectieve dosis). Beroepsmatige blootstelling kent doorgaans hogere limieten dan blootstelling van het publiek; normen volgen organisaties als ICRP en nationale regelgevers. Het ALARA-principe (as low as reasonably achievable) geldt bij het ontwerp en gebruik van stralingsbronnen.

Bescherming: belangrijkste principes zijn tijdbeperking, afstand vergroten en afscherming. Dosimetrie en periodieke monitoring voor werknemers, training, en duidelijke procedures bij incidenten en communicatie met publiek en toezichthouders.