staatsactoren

Staatsactoren zijn entiteiten die hun gezag ontlenen aan de staat en optreden als vertegenwoordigers van de staat in zowel binnenlands als buitenlands beleid. Tot hen worden doorgaans de regering en ministeries gerekend, de rechterlijke macht, politie en andere wetshandhaving- en veiligheidsdiensten, het leger en de inlichtingendiensten, evenals publiekrechtelijke instellingen zoals centrale banken en staatsbedrijven. Hun bevoegdheden zijn vastgelegd in grondwetten en wetgeving, en zij staan onder formele verantwoording aan burgers via democratische of constitutionele controle.

Een kernkenmerk is het soevereine karakter: staatsactoren behoren tot de politieke gemeenschap die het monopolie op het legitieme gebruik van geweld bezit en besluiten kan afdwingen door wetgeving, handhaving en rechtswege. In beleidsprocessen ontwikkelen zij nationaal beleid, voeren zij wetten uit en handhaven zij de openbare orde. Op het internationale toneel vertegenwoordigen zij de staat: zij sluiten verdragen, voeren diplomatieke betrekkingen, nemen deel aan internationale organisaties en dragen bij aan veiligheid en stabiliteit.

Staatsactoren variëren in structuur. Sommige zijn centraal georganiseerd in de nationale regering, anderen bestaan uit meerdere lagen zoals provincies of gemeenten met eigen bevoegdheden. Zij opereren doorgaans binnen een rechtsorde en zijn onderhevig aan controlemechanismen zoals verkiezingen, parlementaire toezicht en rechterlijke toetsing.

Staatsactoren communiceren en onderhandelen met niet-staatsactoren, waaronder ngo's, internationale instellingen en privébedrijven. Het onderscheid tussen staats- en niet-staatsactoren is fundamenteel voor analyses in international relations, openbaar bestuur en constitutioneel recht.