sinapomorfie

Sinapomorfie is een begrip uit de cladistiek. Het verwijst naar een afgeleide toestand van een kenmerk die gedeeld wordt door twee of meer taxa en door hun meest recente gemeenschappelijke voorouder is ontstaan. Zo’n kenmerk verschijnt in de voorouder van de groep en komt daarna bij alle afstammelingen voor, terwijl het ontbreekt bij taxa buiten deze groep. Sinapomorfieën worden gebruikt om fylogenetische relaties te reconstrueren en om kladen te definiëren.

Het onderscheid met andere typen karaktertoestanden is essentieel. Autapomorfieën zijn afgeleide eigenschappen die uniek zijn voor één taxon en daarmee niet informatief voor onderlinge verwantschappen. Symplesiomorfieën zijn gedeelde oorspronkelijke eigenschappen die aanwezig waren bij voorouders van bredere groepen; zij leveren weinig ondersteuning voor het definiëren van moderne kladen. Sinapomorfieën daarentegen geven aanwijzingen voor gedeelde afstamming binnen een clade.

Voorbeelden: bij zoogdieren zijn haren en melkklieren synapomorfieën die alle zoogdieren gemeen hebben. Een andere bekende synapomorfie is het amniotisch ei, een kenmerk van Amniota dat reptielen, vogels en zoogdieren met elkaar verbindt. Op niveau van bredere kladen worden ook karaktertoestanden zoals specifieke botstructuren of moleculaire veranderingen als sinapomorfieën gebruikt om verwantschappen te bepalen.

Het identificeren van sinapomorfieën vereist doorgaans vergelijking met uitgroepen en het bepalen van de polariteit: welke staat oud is en welke afgeleid. Analyses worden uitgevoerd met methoden als parsimony, likelihood of Bayesian inference, en kunnen moleculaire gegevens combineren met morfologische kenmerken.