semihulpwerkwoord

Semihulpwerkwoord is een term uit de Nederlandse taalkunde voor een groep werkwoorden die zowel als zelfstandig hoofdwerkwoord kunnen optreden als functioneren als hulpwerkwoord in perifratische constructies. In deze rol dragen semihulpwerkwoorden grammaticale nuance aan het gezegde en behouden ze vaak deels hun eigen betekenis, in tegenstelling tot de volle hulpwerkwoorden hebben/zijn/worden.

Algemene patronen en functies

Semihulpwerkwoorden komen meestal voor in twee syntactische vormen. Ten eerste met een kopwerkwoord in combinatie met een bare infinitief, bijvoorbeeld Ik ga slapen en Hij gaat morgen varen. Ten tweede met een te-infinitief, vaak om een modaliteit, mogelijkheid of lijken te-interpretatie uit te drukken, bijvoorbeeld Het lijkt te regenen en Het blijkt te gebeuren. In beide gevallen blijft het semihulpwerkwoord essentieel voor de structuur van het werkwoordelijk gezegde, terwijl het hoofdwerkwoord de kernbetekenis levert.

Voorbeelden

- gaan: Ik ga slapen (toestand van nabij toekomstige handeling of intention).

- lijken/schijnen: Het lijkt te regenen (waarneming of aannemelijk maken van een handeling).

- blijken: Het blijkt te kloppen (conclusie op basis van waarneming of onderzoek).

Verschil met andere werkwoorden

In tegenstelling tot volle hulpwerkwoorden (hebben, zijn) en modale werkwoorden, heeft een semihulpwerkwoord meestal zijn eigen semantische lading, maar wordt het in combinatie met een ander werkwoord gebruikt om tijd, aspect of modaliteit te nuanceeren. De exacte classificatie kan per grammaticareeks verschillen, maar de kern ligt in het vermogen van het woord om zowel betekenis te dragen als syntactische hulp te bieden.

Zie ook

Hulpwerkwoord, Modale werkwoorden, Perifrasis, Nederlandse grammatica.