reukzintuigcellen

Reukzintuigcellen, ook wel olfactorische receptorcellen genoemd, zijn gespecialiseerde sensorische neuronen in het reukepitheel van de neusholte. Ze detecteren vluchtige geurstoffen en zetten deze chemische signalen om in elektrische impulsen die de hersenen interpreteren als geuren.

Deze cellen bevinden zich in het reukepitheel aan het dak van de neusholte, samen met steun- en basale cellen. Een reukzintuigcel is een bipolaire neuron met een dendriet die eindigt in een knop met cilia waarin geurreceptoren liggen. Het axon loopt naar de olfactorische bulbus en vormt synapsen met mitrale en tufted cellen.

Geurreceptoren zijn G-eiwitgekoppelde receptoren en behoren tot een grote familie van geurreceptorgen. Binding van een geurmolecuul activeert Golf, verhoogt het cAMP-niveau en opent cAMP-gated ionkanalen, waardoor de cel depolariseert. Een kenmerk is monogene expressie: elke reukzintuigcel draagt maar één OR-gen uit; tegelijk kan één geur meerdere receptoren activeren en één receptor door meerdere geurstoffen worden geactiveerd, waardoor een combinatorische coderingsstrategie ontstaat die vele geuren mogelijk maakt.

In mensen bestaan honderden functionele geurreceptoren (ongeveer 400 functionele OR-genen; muizen hebben er meer). De activiteit van geurreceptoren wordt gecodeerd door patronen van geactiveerde cellen. Reukzintuigcellen vernieuwen voortdurend uit basale cellen, met een doorlooptijd van enkele weken.

Axonen van de reukzintuigcellen passeren via de lamina cribrosa naar glomeruli in de olfactorische bulbus, waar input van cellen met hetzelfde OR-gen bijeengebracht wordt. Uit de bulbus lopen banen naar de piriforme cortex, amygdala en entorhinal cortex, waar geurherkenning, geheugen en emotionele reacties worden verwerkt. Verlies of beschadiging van deze cellen kan leiden tot anosmie of andere geurstoornissen.