rechtsfiguur

Rechtsfiguur is een term uit de Nederlandse rechtswetenschap die verwijst naar een actor of entiteit die in het rechtsstelsel rechtsgevolgen kan ondervinden of daaraan kan deelnemen. Het dient als overkoepelende beschrijving van de partij die rechten kan laten gelden en verplichtingen kan aangaan in juridische verhoudingen.

De term is breed en omvat natuurlijke personen, rechtspersonen en andere juridische constructies die als partijen in rechtsverhoudingen optreden. Een rechtsfiguur kan dus de handelende persoon zelf zijn, maar ook een vertegenwoordiger, curator, bestuurder of gemachtigde die namens een ander optreedt. Zo wordt in wetten en jurisprudentie vaak gesproken over de rechtsfiguur van contractpartij, vertegenwoordiger of bewindvoerder om aan te geven wie in een situatie rechtsbevoegd is en wie aansprakelijk kan worden gehouden.

In de rechtspraktijk en -theorie wordt het begrip gebruikt om juridisch handelen te analyseren zonder te hoeven vastleggen welke feitelijke hoedanigheid iemand precies heeft. Het helpt bij het onderscheiden van wie een rechtsgeldige handeling kan verrichten, wie rechtsbevoegd is en wie aansprakelijk is voor een handeling.

Rechtsfiguur is geen formele, éénvormige juridische categorie met een eenduidige inhoud; het is eerder een beschrijvende term die de verschillende actoren in juridische relaties aanduidt. Het begrip moet niet verward worden met rechtsfictie, aangezien een rechtsfiguur doorgaans een daadwerkelijke juridische actor is (natuurlijke persoon, rechtspersoon of een vertegenwoordigde entiteit).

Zie ook: natuurlijke persoon, rechtspersoon, volmacht, vertegenwoordiging.