aansprakelijk

Aansprakelijk is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat betekent dat iemand wettelijk verantwoordelijk kan worden gehouden voor schade of verplichtingen. Het gaat om de verantwoordelijkheid om de gevolgen van iemands handelen of nalaten te vergoeden of na te komen.

In het Nederlandse recht ontstaat aansprakelijkheid uit twee hoofdbronnen. Ten eerste aansprakelijkheid uit overeenkomst, waarbij iemand verantwoordelijk is voor tekortkomingen bij de uitvoering van een contract. Ten tweede aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad (onrechtmatige daad), waarbij schade wordt veroorzaakt door een fout of een verboden handeling, ook zonder contractuele relatie. Daarnaast is er productaansprakelijkheid, waarbij een producent aansprakelijk kan zijn voor schade door een gebrekkig product, zonder dat daarvoor schuld hoeft te bestaan.

Een koppelende eigenschap van aansprakelijkheid is dat de benadeelde doorgaans moet aantonen dat er schade is, dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de handeling en de schade, en in veel gevallen dat toerekeningsvatbaarheid aanwezig is. Dit kan betekenen dat schuld (schuldgevoel of nalatigheid) een rol speelt, maar bij sommige regimes geldt ook aansprakelijkheid zonder schuld, zoals bij productaansprakelijkheid.

Aansprakelijkheid geldt voor zowel natuurlijke personen als rechtspersonen (bedrijven, organisaties). Het begrip is van toepassing bij contractuele relaties, civiele rechtsgangen en bij consumentenproducten. Burgers en ondernemingen kunnen zich tegen aansprakelijkheid verzekeren met aansprakelijkheidsverzekeringen om schadevergoedingen te dekken. In het publieke debat wordt vaker gesproken over aansprakelijkheid bij fouten, nalatigheid en productveiligheid.