probleemsamenstelling

Probleemsamenstelling is het proces waarbij een waargenomen probleem wordt omgezet in een duidelijke en afgebakende probleemformulering die als uitgangspunt dient voor onderzoek, ontwerp of besluitvorming. Het doel is om richting te geven, randvoorwaarden te definiëren en te bepalen wat onderzocht moet worden, binnen welke context en tegen welke criteria. Het is vaak een iteratief proces: naarmate meer inzicht ontstaat, wordt de probleemdefinitie herzien en scherpgesteld.

De belangrijkste onderdelen zijn de omschrijving van het probleem en de context, de doelstelling of intentie van het onderzoek, de centrale onderzoeksvragen of concrete vraagstelling, en de afbakening met aannames, beperkingen en randvoorwaarden. Daarnaast gaat het om het identificeren van betrokken stakeholders en de relevantie voor praktijk en beleid. Een goede probleemsamenstelling maakt de relatie tussen symptoom en oorzaak expliciet en maakt uitvoering en evaluatie mogelijk.

Tijdens het proces worden vaak verkenning van de situatie, vergelijking van alternatieven en validatie met stakeholders, literatuur en data uitgevoerd. Oorzaken en oplossingsrichtingen worden verkend, waarna de formulering wordt vertaald naar SMART-doelstellingen en toetsbare onderzoeksvragen.

Kwaliteitscriteria zijn helderheid, specificiteit, haalbaarheid, relevantie en toetsbaarheid. Formuleringen moeten eenduidig zijn en mogelijk meetbaar of observeerbaar; onduidelijke of te brede problemen leiden tot scope creep en kans op ineffectieve aanpak. Probleemsamenstelling vormt daarmee de basis voor een gericht onderzoeks- of ontwerptraject.