plantbewegingen

Plantbewegingen verwijzen naar bewegingen van planten als reactie op externe of interne prikkels. Ze kunnen voortkomen uit groeireacties (tropismen) of uit snelle, niet-gegroeide veranderingen in celturgor (nastische bewegingen). In beide gevallen dienen bewegingen vaak het verbeteren van de lichtopname, de oriëntatie ten opzichte van de zwaartekracht of de bescherming tegen schade en predatoren.

Tropismen zijn groeireacties die gericht zijn op de richting van de prikkel. Bij fototropisme groeien scheuten naar het licht, terwijl geotropisme de wortels en scheuten in respectievelijk neerwaartse en stijgende richting stuurt. Hydrotropisme beschrijft de neiging van wortels om richting water te groeien. Thigmotropisme treedt op bij contact met een oppervlak, wat veel voorkomt bij klimplanten die zich vasthaken aan andere planten of voorwerpen. De onderliggende werking gaat vaak gepaard met ophoping of redistributie van groeistoffen zoals auxine, wat leidt tot ongelijke celgroei en kromming.

Nastische bewegingen zijn bewegingen die niet afhankelijk zijn van de richting van de prikkel. Voorbeelden zijn nyctinastie (nachtelijke open- en-sluitbewegingen van bladeren) en seismonastie, zoals de snelle vouw- of sluitreacties bij Mimosa pudica. Thigmonastie is een specifieke vorm van nastie die optreedt na aanraking.

Snelle plantbewegingen zijn meestal het gevolg van snelle veranderingen in celturgordracht en omvatten klaarf, zoals de Venusvlieg, die de val van prooi vestigt door mechanische stimulatie. Deze bewegingen spelen een rol bij voedselverwerving, bescherming en optimalisatie van licht en ruimte.

Historisch gezien hebben onderzoeken van Darwin en anderen bijgedragen aan de begrip van tropismen, vooral fototropie, en de scheiding tussen groeireacties en snelle turgorbewegingen.