pijnbeheersing

Pijnbeheersing is het vakgebied en proces dat gericht is op het voorkomen en verlichten van pijn, met als doel het functioneren en de kwaliteit van leven van de patiënt te verbeteren. Pijn kan acuut of chronisch zijn en voortkomen uit letsel, ziekte of behandeling. Het gebied vereist doorgaans een multidisciplinaire aanpak en houdt rekening met zowel medische als psychosociale factoren.

Het uitgangspunt van pijnbeheersing is pijnreductie met zo min mogelijk bijwerkingen, afgestemd op de individuele situatie en voorkeuren van de patiënt. Behandelplannen worden regelmatig geëvalueerd en bijgesteld op basis van voortgang, bijwerkingen en veranderde omstandigheden. Een systematische beoordeling van pijn, functionaliteit en belemmerende factoren ligt daaraan ten grondslag.

De aanpak omvat zowel diagnostiek als behandeling. Pijnmetingen zoals de NRS of VAS en functionele evaluaties helpen bij het bepalen van doelstellingen en voortgang. Behandelingen zijn meestal multimodaal en gericht op de onderliggende oorzaak, de context en de patiënt.

Voor farmacologische behandeling geldt vaak een stapsgewijze aanpak: basisanalgetica zoals paracetamol en NSAID’s; adjuvante middelen zoals antidepressiva of anticonvulsiva bij neuropathische pijn; opioïden voor ernstigere pijn onder zorgvuldige monitoring en op de laagste effectieve dosis. Lokale anesthetica en toedieningstechnieken kunnen aanvullend zijn. Niet-farmacologische strategieën omvatten fysiotherapie, oefentherapie, cognitieve gedragstherapie, ontspanning- en ademhalingstechnieken, slaapverbetering, TENS en in sommige gevallen invasieve interventies zoals pijnblokkades.

Pijnbeheersing vindt plaats in diverse zorgsettingen, waaronder de huisartspraktijk, ziekenhuizen, oncologie, anesthesiologie, geriatrie en palliatieve zorg. Veiligheid en kwaliteit staan centraal via evidencebased richtlijnen, monitoring van bijwerkingen en zorgvuldige afbouwplannen bij opioïden waar nodig.