overgangsgebied

Overgangsgebied is een geografische zone waar twee of meer aangrenzende landschappen, ecosystemen of regime-gebieden elkaar ontmoeten en beïnvloeden. De kenmerken veranderen geleidelijk in plaats van abrupt, waardoor de overgangszone eigenschappen van beide omliggende gebieden laat zien. Het begrip wordt in verschillende vakdisciplines gebruikt en kan zowel natuurlijke als menselijke omgevingen betreffen.

In de ecologie wordt een overgangsgebied vaak een ecotoon genoemd, bijvoorbeeld de grens tussen bos en open terrein of tussen moeras en grasland. Zulke zones kunnen een hogere soortenrijkdom huisvesten en hebben specifieke interacties tussen planten en dieren. Ze kunnen ook gevoeliger zijn voor verstoringen en invasieve soorten, en vormen routes voor migratie en dispersie.

In ruimtelijke planning en geografie wordt een overgangsgebied vaak gezien als een gebied met gemengd landgebruik of als buffer tussen stedelijke en landelijke gebieden. Deze zones zijn relevant voor waterbeheer, infrastructuur en natuurbescherming, omdat graduele overgangen kansen geven voor habitatconnectiviteit maar ook gevoelig zijn voor verstedelijking en fragmentatie.

Voorbeelden zijn randzones tussen steden en landbouw of natuur, rivieroevers die natte en droge gebieden verbinden, en zones waar klimatologische omstandigheden geleidelijk verschuiven. Het begrip ondersteunt beleid en onderzoek naar landschapprocessen, biodiversiteit en duurzaam landgebruik.