oppervlakbeschikking

Oppervlakbeschikking is een juridisch instrument in het Nederlandse rechtsstelsel waarmee de eigenaar of rechthebbende van een stuk grond aan een andere partij het recht verleent om het oppervlak van die grond te gebruiken voor een specifiek doel, zonder dat de eigendom van de bodem wordt overgedragen. Het kan worden gevestigd zowel bij contract tussen partijen als via een bestuurlijke beschikking van een bevoegd gezag of via een rechterlijke beslissing.

Doeleinden van een oppervlakbeschikking zijn onder meer de aanleg en het onderhoud van infrastructuur, zoals wegen, spoorlijnen, kabels en leidingen (gas, water, elektriciteit, telecom), drainage of andere publieke voorzieningen. De beschikking regelt welke delen van het oppervlak mogen worden gebruikt, voor welke duur, en onder welke voorwaarden dit mag plaatsvinden.

Duur en beëindiging verlopen doorgaans via de tekst van de beschikking. Een oppervlakbeschikking kan tijdelijk zijn of voor een langere termijn; beëindiging vindt plaats volgens de afspraken in de beschikking en kan onder meer plaatsvinden bij afloop van de termijn, schending van voorwaarden of voor herbestemming van het oppervlak. De eigenaar van het perceel heeft vaak recht op vergoeding voor het gebruik van het oppervlak en de daarbij behorende lasten en herstelwerkzaamheden.

Relationeel gezien is oppervlakbeschikking een alternatief of aanvulling op andere rechten zoals erfdienstbaarheden (easements) en opstal. Het onderscheid ligt onder meer in de vorm van de toestemming en de exacte invulling van het gebruiksrecht, evenals de formaliteiten waaronder het recht wordt vastgesteld.