onverteerbaarheid

Onverteerbaarheid is de eigenschap van een stof of voedingsbestanddeel om niet afgebroken te worden door het verteringssysteem van mens of dier. Het gaat hierbij om de fractie van een voeding die niet wordt verteerd en daardoor in de feces terechtkomt. In de voedingswetenschap en diervoeding wordt dit begrip gebruikt om de nuttige versus onbruikbare delen van voedsel te beschrijven.

De mate van onverteerbaarheid wordt vaak uitgedrukt via digestibiliteit. Digestibiliteit geeft aan welk deel van de ingenomen stof wél door het lichaam kan worden afgebroken en opgenomen; het complement daarvan is de onverteerbaarheid. Apparente digestibiliteit wordt berekend als het verhoudingsgetal tussen ingezette stof en de via feces verloren gegane stof. In praxis betekent een hogere onverteerbaarheid een groter aandeel onverwerkt residu, wat invloed heeft op energiewaarde en voedingswaarde van de voeding.

In menselijk en dierlijk dieet spelen onverteerbaarheden een belangrijke rol. Bijvoorbeeld cellulose en lignine zijn in het menselijk maagdarmkanaal weinig verteerbaar, wat bijdraagt aan fecale bulk en stoelgang. In dieren met speciale verteringsystemen (zoals herkauwers) kan het onverteerbare deel gedeeltelijk worden afgebroken door microben in de pens of organen, waardoor het alsnog energie of nutriënten oplevert. Daarnaast omvat onverteerbaar materiaal vaak vezels en resistente koolhydraten, die een rol hebben in darmgezondheid en verzadiging.

Hoewel onverteerbaarheid soms gezien wordt als verlies aan nutriënten, heeft het ook voordelen, zoals ballast voor de darm, regulatie van stoelgang en ondersteuning van een gezonde microbiële balans. De interpretatie ervan hangt af van het doel (human voeding, dierlijke voeding, procesoptimalisatie) en van de verteringssysteemcapaciteiten van de ontvanger.