ontstekingsmechanismen

Ontstekingsmechanismen vormen de biologische processen die in gang gaan bij weefselbeschadiging of infectie. Ze dienen om ziekteverwekkers te bestrijden, beschadigde cellen op te ruimen en weefselherstel te bevorderen. De ontsteking kan acute kenmerken vertonen, zoals zwelling, roodheid, warmte, pijn en functionele beperking, maar kan ook chronisch worden als de prikkel aangewakkerd blijft of de regulatie verstoord raakt.

Een kernonderdeel van de mechanismen is de herkenning van vreemd of beschadigd weefsel door zogenoemde patroonherkenningsreceptoren (PRR) op innate immuuncellen. Deze prikkels leiden tot afgifte van cytokinen en chemokinen, wat leidt tot vasodilatatie en verhoogde doorlaatbaarheid van bloedvaten, zodat neutrofielen en monocyten snel op de plaats van ontsteking kunnen migreren. Immunologisch aktivatieproces gaat vaak gepaard met de vorming van mediatoren zoals prostaglandinen, leukotrienen en stikstofoxide, die pijn, koorts en verdere cellulaire recrutering kunnen oproepen. De inflammasoomcomplexen (bijv. NLRP3) kunnen leiden tot productie van IL-1β, een sleutelcytokine in ontstekingsprocessen.

Vervolgens spelen verschillende cellen een rol, waaronder neutrofielen, macrofagen, mastcellen en dendritische cellen, en bij langere periodes ook T-cellen. De ontstekingsreactie wordt gereguleerd door anti‑inflammatoire mechanismen en pro-resolving mediator lipiden (lipoxinen, resolvenen), waarna opruiming van debris en weefselherstel volgt.

Disfunctionele regulatie kan leiden tot chronische ontsteking, betrokken bij auto-immuunziekten, metabole ontsteking en sepsis. Het begrijpen van deze mechanismen is essentieel voor diagnose en behandeling.