ontspannen

Ontspannen is een Nederlands werkwoord en, als bijvoeglijk naamwoord, een beschrijving van een toestand. Als werkwoord betekent het meestal: rust nemen, spanning loslaten en tot rust komen, vaak door ontspanning, rust of vrijetijd. Als bijvoeglijk naamwoord wordt ontspannen gebruikt om iemand of iets te beschrijven dat kalm, ongedwongen of ontspannen is, zoals een ontspannen sfeer of een ontspannende activiteit. De verwante term ontspanning verwijst naar de handeling of de toestand van ontspanning en wordt veel gebruikt in welzijn, sport en gezondheidszorg.

Etymologie en betekenisverwant

Het woord is gevormd met het voorvoegsel ont- (wat doorgaans wijst op het verwijderen of terugdraaien van een toestand) en de stam spann- van spannen, wat spanning of aanspanning betekent. Zo verwijst ontspannen letterlijk naar het wegnemen van spanning.

Gebruik en variatie

Ontspannen kan zowel intransitief als reflexief voorkomen. Voorbeelden: Ik ontspan me na het werk; De spier ontspant zich na een oefening. Daarnaast beschrijft ontspannen als bijvoeglijk naamwoord mensen of omgevingen die kalm en ongedwongen zijn, bijvoorbeeld een ontspannen houding of een ontspannen sfeer. Ontspanning als zelfstandig naamwoord duidt op rust en vrije tijd, of op activiteiten die tot rust brengen, zoals lezen, wandelen of luisteren naar muziek.

Context en welzijn

In gezondheids-, sport- en mindfulness-contexten is ontspanning een centraal begrip. Regelmatig tijd nemen voor ontspanning kan bijdragen aan stressreductie, betere slaap en algeheel welzijn. Ontspanning kan zowel leren als ervaren worden door ademhalingsoefeningen, meditatie, lichte beweging of eenvoudige vrijetijdsbesteding.